Spinsel 8: Beek

Het is maar een heel klein kerkhofje. Toch staat het Bartholomeuskerkje van Beek er al (in een of andere vorm) sinds de 13e eeuw. Er moeten hier in de afgelopen eeuwen talloze graven zijn gedolven en weer geruimd. Dit is de achtste en laatste begraafplaats van mijn rondgang. Mijn bezoekjes zijn maar oppervlakkig. Ik heb geen nachten gemediteerd tussen de graven. Ik ben slechts op bezoek. Wat onder de oppervlakte ligt, blijft verborgen.
De enige andere persoon op dit kerkhofje is de tuinman die afgewaaide takken aan het opruimen is. Het is een vriendelijk perkje, waar krokussen en sneeuwklokjes welig tieren. Ik kan me niet aan de indruk onttrekken dat bloemen altijd mooier bloeien op begraafplaatsen. Het moet heel rijke grond zijn. Onder het oppervlak laten lichamen lange sporen na, al zijn ze ontzield en is de vroegere persoon eruit verdwenen.

In de Tibetaanse visie op het sterven lossen eerst de lichamelijke vormkrachten op en daarna één voor één onze andere componenten: eerst het kennen, dan het ervaren en het voelen. Uiteindelijk verdwijnt ook het bewustzijn. Hoe zou het eigenlijk zijn om te kennen zonder lichaam? Wat ervaar je, als je niets kent? Wat merk je als je niets meer ervaart? Wat ben je je dan nog bewust? Ik dacht altijd dat het heel stil en doods zou zijn. Er wordt gesproken over het bewustzijn als een spiegel, waarop stof is neergedwarreld. Training van de geest is als het polijsten van een glimmende plaat tot het een glanzende spiegel is, die alles wat eraan verschijnt helder en onvervormd weerspiegelt. Wat daarmee verdwijnt, is de vervuiling, de deuken en krassen die je in het oppervlak achterlaat door over die plaat heen en weer te lopen.

Ik kom langs twee verse graven zonder steen en met een eenvoudig houten kruis. Het ziet er vers en kwetsbaar uit, als een wond die nog niet genezen is. Ik kijk om me heen waar de tuinman is. Die staat met een kruiwagen vol takken met een voorbijganger te praten over de schade van de zware storm van twee dagen geleden. De zon laat zich van haar beste kant zien. Sneeuwklokjes flikkeren als kleine witte lichtjes op de bruine grond. Ik voel me een beetje een voyeur als ik kniel bij het graf. Ik bespied het verdriet van anderen. Verdriet dat ik niet voel. Ik ben slechts een graf-toerist. Expres kijk ik niet op het naambordje. Dat gaat mij niet aan. De tuinman leunt intussen, met zijn armen over elkaar geslagen, achterover tegen het lage muurtje dat het kerkhofje van het naastliggend trottoir scheidt. Hij kijkt glimlachend omhoog naar een vrolijk fierelierende merel in de top van een oude kastanjeboom. Ik laat mijn blik glijden over het verse zand van het graf. Ik strijk er zachtjes met mijn hand overheen, zonder het aan te raken. Ik wil het onaangetast laten. Zoals ik de wereld onaangetast wil laten. Zonder oordeel en opvatting, open voor alles.

Slenterend ga ik verder over het gruizige oppervlak van de wereld. Ik laat mijn sporen achter op het schelpenpad. Ik pieker en peins over de betrekkelijkheid van alles, over de vergankelijkheid en de veelzijdige verbondenheid. Misschien wordt het tijd om dat allemaal te laten rusten. Kon ik me hier maar uitstrekken in het gras tussen de bloeiende krokussen en alles loslaten. Maar de tuinman kijkt me misprijzend aan als ik van het pad af stap. En ik wil hem natuurlijk niets in de weg leggen bij zijn noeste arbeid. Dus ik blijf op het pad en trek daar mijn onvermijdelijke sporen.

Mijnheer Spinner

Een bezoek aan een begraafplaats is een kleine ontmoeting met de vergankelijkheid. Dit 'Spinsel' is het laatste in een serie van acht. De verteller, mijnheer Spinner, maakt een rondgang langs acht begraafplaatsen, net zoals de Tibetaanse mandala’s vaak worden omringd door ‘de acht begraafplaatsen’. Hij deelt met ons zijn ervaringen, spint een web van beelden en betekenissen en roept graag vragen op die niet zomaar een eenduidig antwoord hebben. Iedereen is dan ook van harte uitgenodigd om een gedachte, associatie of ondervinding als reactie te plaatsen.

Spinsel 1: Groesbeek
Spinsel 2: Rustoord
Spinsel 3: De Oude Begraafplaats
Spinsel 4: De mooiste begraafplaats
Spinsel 5: Een vergissing
Spinsel 6: Begrafenis voor een begraafplaats
Spinsel 7: Begraafplaats Jonkerbos