In 2007 sprak Gelek Rimpoche tijdens het najaarsbezoek over de betekenis van de sangha. De sangha heeft grote betekenis voor boeddhistische beoefenaren. De sangha werd destijds in een inhoudelijk en organisatorisch perspectief geplaatst met onderstaand artikel. Nu, in 2021, is dit opgenomen in het organisatie-/beleidsplan (zie ook Interview Marion Wierda: Naar een open en inspirerende sangha). Graag brengen we deze tekst daarom opnieuw onder de aandacht, mocht je het plan niet hebben gelezen.
De sangha en haar kwaliteiten
Een van de grootste cadeaus die de Boeddha heeft gegeven, is de sangha, de gemeenschap van beoefenaren, die bij elkaar komt voor een doel: de verlichting, het hoogste spirituele doel brengen aan alle levende wezens. En ook: het lijden en de pijn verminderen, mensen helpen. De sangha stelt een voorbeeld; het is een mooie, respectabele groep mensen die vreugde teweegbrengt bij elkaar en bij de samenleving, het land en de wereld. Een groep mensen die gerespecteerd en bewonderd wordt, waar je bij wil horen en die je na wil doen. Het is een groep waarvan je trots bent dat je erbij hoort. Dat zijn de kwaliteiten van de sangha zoals Boeddha die heeft gegeven.
Inzet en motivatie
Om dat te kunnen bereiken, moet er veel moeite in gestoken worden. Ten eerste: we dienen heel blij te zijn met elkaar, ons te verenigen, te verbinden. En dat wordt moeilijk als je je eigen egogedoe, waarover we hier de gehele dag al gesproken hebben (lesweekend Wheel of Sharp Weapons), centraal stelt. Dat zit in de weg. Duidelijker dan in deze teksten kan het niet gezegd worden. Het gaat niet enkel om mij en jou en ons, zoals we hier bij elkaar zijn. Het gaat ook om toekomstige generaties. Houd dat goed voor ogen. En als je ego dan wordt gekwetst, dan moet je er blij om zijn. Onze motivatie is geweldig, dat is duidelijk. Soms zijn we overenthousiast, soms is er gebrek aan inzet, en daarom is het soms wat ongemakkelijk. En dan moet iedereen heel voorzichtig zijn!
Wij dénken soms dat we het probleem oplossen, maar dat zou wel eens veel meer problemen kunnen oproepen. Als er meer problemen komen, kan dat een schisma, een scheuring in de sangha veroorzaken. Als dát gebeurt, is het heel verschrikkelijk! Al onze inzet zal dan tevergeefs zijn geweest. Ook al was onze motivatie geweldig. Hier heiligt het doel de middelen niet. Het enige doel van de sangha is het aanbieden en het faciliteren van het onderricht.
Het onderricht is het doel
Het werk zelf is het onderricht, de Jewel Heart Sangha is er enkel voor dat doel. Als je faciliteert, ziet het er soms goed uit, soms gaat het wat minder en soms gaat het helemaal verkeerd. Maar dat gebeurt gewoon, no big deal! Het onderricht is het doel, dat moet door blijven gaan en wel op de eerste plaats authentiek, vanuit de oorsprong. En het moet passen bij de geest en de behoeften van de leerlingen. Bovendien moet nooit de connectie met de overleveringslijn verloren raken. Dat is de ruggengraat. Het gaat niet om de studie, maar om de ruggengraat. En het moet toepasbaar zijn. Dit zijn de belangrijkste punten. Onze inzet, ons gebouw, al het werk dat we verzetten, is hiervoor bedoeld, dat is het hoogste doel.
Ideeën en afspraken
We hebben een organisatie die trouw is aan de traditie en ook de ideeën van de leden kan laten opbloeien. Het oude Vajrayanasysteem heeft van oudsher een autoritaire stijl van functioneren, maar tegenwoordig hebben we ook een democratisch systeem nodig. We moeten ervoor openstaan dat de ideeën van mensen kunnen binnenstromen. We moeten ruimte bieden, stimuleren dat ideeën een plek kunnen krijgen. Hoe we die initiatieven binnenbrengen? Dat gaat via bepaalde kanalen. Er is een systeem en er zijn afspraken, regels. Het is niet wetteloos, zodat je maar kunt doen wat je wilt.
- Er is de Raad van Ouderen (Elders). Zij zijn de oorspronkelijke leden, de bronnen van Jewel Heart. Zij hebben veel gedaan en zonder hen zou Jewel Heart zoals het nu is, er niet gekomen zijn. Zij zijn er als rolmodel en wij eren hen.
- Dan is er een bestuur. Zij nemen de verantwoordelijkheid voor alles en nemen beslissingen op facilitair gebied. Voorheen waren de senior-leden degenen die álles deden, zowel de facilitaire als de dharma-inhoudelijke zaken. En er blijft altijd een gevaar dat zij heel machtig worden, in ieder geval zijn er mensen die dat zo zien en voelen. De perceptie is dan: zij zijn de bazen, zij hebben de macht, zij dit, zij dat. Dus hebben we besloten dat ze moeten rouleren. De zittingstijd is maximaal 4 jaar. Soms is dat te snel. Op dit moment is er geen sprake van macht, maar vooral van veel werk verzetten. Het bestuur heeft de verantwoordelijkheid voor alles: het gebouw, de financiën en alles wat er nog meer komt kijken.
- Dan hebben we het DCT (Dharma Coördinatie Team), dat is het academische bestuur. Zij zorgen voor het studieprogramma, het retraiteprogramma (individueel en groep), het uitnodigen van leraren voor lesretraites en alles wat verder nodig is voor dharma-activiteiten. Wát je bestudeert en de externe leraren, die verantwoordelijkheid ligt bij mij. Het DCT voert dit uit. Sommigen denken misschien dat het DCT het zelf zus of zo wil, maar dat klopt niet. Dat is allemaal zo geregeld door mij. Hypothetisch gezien zouden DCT-leden kunnen denken: oh, Rimpoche is er niet, dus we kunnen nu doen wat we willen. Maar dat is niet waar, dat kan niet! Wat jullie ook doen, in welke studiegroep dan ook, het programma komt via mij tot stand. Het studieprogramma is in een bepaalde volgorde opgezet en zeer zorgvuldig opgebouwd. Er zijn richtlijnen voor de programmering en er is materiaal voor de groepsbegeleiders en leesmateriaal voor de deelnemers. Dat geldt ook voor het Vajrayanastudieprogramma. Daar moeten we niet buiten treden, daar trekken we de grens.
Zorgvuldig met het spirituele leven
Soms denk je misschien: oh, dat is vreselijk, al die restricties en richtlijnen. Maar we moeten heel voorzichtig zijn. Het is in het Westen, niet enkel in Nederland, nog zeer kwetsbaar. We hebben het over het spirituele leven van mensen. We hebben te maken met een duizenden jaren oude traditie en hier in het Westen bestaat het nog maar een aantal jaren. Het is hier nog maar net ontsproten, de plantjes komen nog maar net boven de grond. Op dit niveau moeten we heel voorzichtig zijn en daarom houden we de teugels een beetje strak en zijn we zeer zorgvuldig. De Odyssey to Freedom, de Lamrim en de Gateway to Freedom zijn heel nauw met elkaar verbonden. Als je daar niet voorzichtig mee omgaat, doe je dingen niet compleet en zonder overlapping. Of je gaat dingen door elkaar halen en er is geen samenhang. En dat zal effect hebben op de deelnemers en hun studie en meditatie. Als dit door elkaar wordt gehaald, zal de spirituele ontwikkeling ook zo zijn. Daarom moeten de materialen voor groepsbegeleiders gevolgd, gelezen en bestudeerd worden. Kathy Laritz en Hartmut Sagolla regelen dat in de VS en dat materiaal staat ter beschikking aan alle groepsbegeleiders via internet.
Transparantie en consensus
Ieders ideeën zijn welkom. Het bestuur en het DCT respecteren ieders ideeën. Sommigen daarvan kunnen toegepast worden en andere niet, en daar zijn redenen voor en die moeten dan worden uitgelegd. Het is niet mogelijk om álle ideeën uit te voeren. Iedereen binnen de sangha kan ook een kans krijgen om actiever te worden in de organisatie en dan kom je er zelf ook achter dat niet alles kan. We moeten open en transparant zijn. Dat proberen we te handhaven en verder te ontwikkelen. Transparantie is echt belangrijk, want iedereen moet de ins en outs kunnen horen. We zijn geen FBI of CIA, er zijn geen geheimen. Het idee van democratie is in het boeddhisme heel nieuw, maar tegelijk ook oud. De beslissingen die vallen, zijn door een groep genomen, niet door individuen. Komen tot consensus in een groep is belangrijk. Iedereen doet heel goed werk, ik dank de sangha als geheel, zonder welke er niets mogelijk zou zijn.